رویکردی تحلیلی به رساله پهلوی (گزارش شترنج و نهش نیواردشیر ) و سنجش آن با شاهنامه فردوسی

چکیده شناخت اساطیر و دریافت پیوند تنگاتنگ آن با حماسه، بازجست هویت و درنتیجه آشنایی هر چه بهتر و بیشتر با فرهنگ و اعتقادات گذشتگان، برای هر ملتی که دوستدار خویش است مهم و گاه ضروری می نماید. هویت ما ایرانیان نیز که به اقوامی به نام هند و آریایی باز می گردد، اشتراکاتی را در زبان این دو قوم (ودا و اوستا) و در دین و اسطوره های هر یک (ایزدان و پهلوانان) به یادگار گذاشته است که نه تنها خاستگاه یگانه و در نتیجه هویت این افراد را آشکار می سازد بلکه روابط دیرین و پر سابقه ی این دو مرز و بوم آشنا با یکدیگر را نشان می دهد، روابطی که در طول تاریخ میراث با ارزش و گرانقدری را رقم زده است که ما را بر آن می دارد که آن چه در بردارنده ی این روابط و در پی آن این میراث است را ارج نهیم و به آن بپردازیم. «رساله ی پهلوی گزارش شترنج و نهش نیواردشیر» یکی از ارزشمندترین آثاری است که به زبان فارسی میانه از دوران امپراتوری ساسانی باقی مانده است و نه تنها روابط دیرین این دو سرزمین را آن هم به صورت مکتوب بیان می دارد بلکه آگاهی مناسبی درباره ی آداب و رسوم، آیین و فرهنگ کهن ایرانی از اواخر دوره ی باستان در اختیار ما قرار می گذارد. رساله-ای که از جهات گوناگون زبانی، ادبی، تاریخی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی و نظامی شایان توجه است. تلاش این پژوهش نامه، معرفی و تحلیل رساله ی پهلوی از دیدگاه های مختلف نام برده و سنجش آن با سروده ی دانای توس به عنوان گنجینه ای از اساطیر کهن ایرانی است. گنجینه-ای که به گونه ی رمزی و نمادین و گاه آشکار جلوه ای از روایات شفاهی و مکتوب ایران پیش از اسلام است. و اکنون در مقام سنجش با این اثر پهلوی درآمده است. هدف از تدوین این پژوهش، احیای میراث کهن ایران، بیان رابطه این دو مرز و بوم خویشاوند (ایران و هند) و بازشناساندن فرهنگ و آداب و رسوم دیرینه ی این سرزمین است که بر اساس روش کتابخانه ای – توصیفی گردآوری شده است. فصل اول به کلیاتی چون؛ اهداف، پرسش ها و پیشینه ی تحقیق می پردازد و فصل دوم نگاهی به برخی از اسطوره های مشترک و روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران و هند می شود. فصل سوم شامل متن پهلوی رساله، آوانویسی (به شیوه ی مکنزی) و ترجمه ی آن است. فصل چهارم، تحلیل رساله از زوایای مختلف و سنجش آن با شاهنامه ی فردوسی و بررسی نکات دیگری است که از رساله برمی آید و فصل پنجم به نتیجه گیری این پژوهش مختص می شود. واژگان کلیدی: رساله ی گزارش شترنج، ایران، هند، شاهنامه، زبان پهلوی